اثر متقابل شدت فعالیت موسمی تابستانه آسیا بر روی گردوغبارهای ایران و خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار آب و هواشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران

10.22034/jmas.2023.384020.1195

چکیده

سازوکار موسمی تابستانه آسیا و نقش واداشت‌های آن بر گردش جو منطقه‌ای از مباحث چالش برانگیز به حساب می‌آید. در همین راستا سعی شد تا به بررسی اثر متقابل موسمی تابستانه در دوره های شدید در ارتباط با افزایش گردوغبار در خاورمیانه و ایران پرداخته شود. برای رسیدن به این هدف از داده‌های ERA5 با توان تفکیک 0.25 درجه جغرافیایی استفاده شد. در ادامه با استفاده از شاخص‌های دینامیکی و فیزیکی اقدام به بررسی تغییرات کمیت های هواشناختی موسمی در ارتباط با شروع و خاتمه تابستان در منطقه شد. در نهایت پس از شناسایی قوی ترین دوره های موسمی تابستانه به بررسی و ارتباط سنجی بین کمیت‌های هواشناختی و مقادیر AOD سنجنده مودیس پرداخته شد. نتایج نشان داد که تابستان در منطقه بر اساس تغییرات تاوایی و شیب تغییرات دما از اوایل ماه جون شروع و تا اواخر ماه سپتامبر ادامه دارد. طی این وضعیت دو جریان جت تراز زیرین سیستان و شمال در شرق و غرب فلات ایران فعالیت داشته که نقش اصلی در انتقال و توزیع گردوغبار را در منطقه ایفا می‌کنند. با تقویت موسمی تابستانه پرارتفاع‌های جنب حاره در وردسپهر میانی و فوقانی به ترتیب دارای جهشی بالاسو و گسترش مداری داشته و در این راستا به افزایش تاوایی منفی بر روی ایران منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات