1
گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه ازاد اسلامی ، نجف اباد، ایران
2
پژوهشکده هواشناسی
چکیده
شناسایی عوامل و عناصر اصلی سازنده اقلیم هر منطقه‌ای می‌تواند در تعیین پتانسیل‌های اقلیمی آن منطقه بسیار موثر واقع شود. در این مطالعه برای پهنه‌بندی اقلیمی حوضه‌ی کارون از داده‌های 32 ایستگاه سینوپتیک و 34 عنصر اقلیمی جهت تحلیل عاملی، از سه عنصر دما ، بارش و تبخیر وتعرق جهت شاخص تورنت وایت و دو عنصر دما و بارش برای شاخص دمارتن استفاده شد. سپس با روش میانیابی کریجینگ(از جمله معروفترین و کاربردی‌ترین روشهای مورد استفاده در زمین آمار)، ماتریس داده‌ای به ابعاد 53× 650 بدست آمد. از روش تحلیل عاملی با دوران واریمکس (مهپراش) به منظور کاهش ابعاد ماتریس داده‌ها جهت پهنه‌بندی اقلیم حوضه استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل متغیرهای اقلیمی منتخب در حوضه‌ی کارون بزرگ نشان داد که 5 عامل در اقلیم منطقه موثر است. این 5 عامل 68/92 درصد از تغییر پذیری(واریانس) متغیرها را توضیح می‌دهند. این مؤلفه‌ها به ترتیب مولفه‌ی اول با پراش 47/57 درصد، عامل دمایی-رطوبتی است. عامل دوم با پراش 6/14 درصد، عامل بارشی، تندری، ابری است. عامل سوم با پراش 82/10 درصد، عامل رطوبتی- دمایی است. عامل چهارم با پراش 98/5 درصد، عامل ابری است. عامل پنجم با پراش 78/3 درصد، عامل گرد و غباری و ساعات آفتابی است. مطابق طبقه بندی اقلیمی دمارتن، تورنت وایت و تحلیل عاملی دو بزرگ اقلیم خشک و نیمه خشک در منطقه تشخیص داده شد که با خوشه‌بندی وارد دو اقلیم بزرگ و13خرده اقلیم در منطقه مشاهده شد.
)