بررسی نقش نوسان شبه دوساله در تغییرپذیری گردش پوشن سپهر-وردسپهر تاوه قطبی در ارتباط با تغییرات گردش جو بر روی جنوب غرب آسیا و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

10.22034/jmas.2023.352441.1181

چکیده

از مهمترین نوسان غالب پوشن‌سپهری می توان به نوسان شبه دوساله اشاره نمود که اثرات مهمی بر روی گردش جو در مناطق برون حاره و به خصوص سامانه‌های بزرگ مقیاس همچون تاوه قطبی دارد. در همین راستا سعی شد تا به نقش QBO در تغییرپذیری جو پوشن‌سپهری-وردسپهری تاوه قطبی در ارتباط با گردش جو بر روی غرب آسیا و ایران پرداخته شود. به همین منظور از داده‌های مرکز پیش‌بینی محیطی/علوم جو(NCEP/NCAR) و مرکز سنگاپور طی دوره آماری 2020-1948 استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که تغییرات گردش جو در پوشن‌سپهر در فصل زمسنان کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل در کلاهک قطبی و افزایش آن را در شمال اقیانوس آرام و شمال آسیای غربی را در بر دارد. اما این وضعیت در فصل تابستان پوشن‌سپهر نیمکره شمالی هیچ ارتباط معناداری را نشان نمی‌داد. در فصل بهار بیشینه ارتباط با لبه بیرونی تاوه قطبی و در عرض های میانه که از همبستگی منفی بالایی برخوردار بود. در فصل پاییز نیز افزایش ارتفاع ژئوپتانسیل در قسمت‌های جنوبی خاورمیانه در پوشن‌سپهر و در وردسپهر میانی و زیرین کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل بر روی نوار شمالی کشور به همراه دارد. در ادامه پس از شناسایی شدیدترین دوره فعالیت QBO مشخص شد که در فاز شرقی و در پوشن-سپهر، بر روی ایران کاهش معنادار ارتفاع ژئوپتانسیل را در پی داشته اما در وردسپهر معکوس این حالت رخ داده است. در فاز غربی نیز عمده کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل بر روی دریای مدیترانه در وردسپهر میانی و پوشن‌سپهر زیرین بوقوع پیوسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار