بررسی نقش گردش وردسپهر فوقانی موسمی شرق آسیا و واداشت های فلات تبت در شکل گیری واچرخند تابستانه وردسپهر میانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

10.22034/jmas.2023.366974.1189

چکیده

سازوکار شکل‌گیری واچرخندها و نقش واداشت‌های مختلف در تشکیل آنها از مباحث چالش برانگیز در حوزه علوم اتمسفری می‌باشد. به همین منظور به بررسی نقش گردش موسمی تابستانه و واداشت‌های فلات تبت در شکل‌گیری واچرخند تابستانه تراز میانی وردسپهر بر روی ایران پرداخته شد. برای دستیابی به سازوکار اصلی واچرخند جنب حاره ایران طی یک دوره 40 ساله(2020-1981) از کمیت‌های دینامیکی تاوایی نسبی، فرارفت تاوایی نسبی، پتانسیل سرعت باد، تابع جریان و باد واگرا استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که با شروع تابستان در نیمکره شمالی در ترازهای 200 و 100 هکتوپاسکال قوی ترین واچرخندها در نیمکره شمالی در محدوده‌ای بین فلات تبت تا فلات ایران گسترش یافته است که بیشینه شدت این واچرخندها در ماه های جولای و آگوست بوده و از نظر مکانی در این دو ماه از گستردگی بالاتری نیز برخوردار می باشند. با شروع فعالیت موسمی و تشکیل چشمه انرژی در شرق آسیا جرم حاصل از همرفت‌های عمیق در شرق آسیا طی یک جریان شرق به غرب در محدوده وسیعی از غرب آسیا تا عمده مناطق آفریقا شارش جرم صورت گرفته و تشکیل یک چاهه انرژی را می‌دهد. بیشینه قدرت چشمه انرژی بر روی فلات تبت در تراز 150 هکتوپاسکال بوده که با تشکیل چرخه معکوس شاخه‌ای نزولی بر روی ایران، ارتفاعات خاورمیانه و ارتفاعات شمال غرب آفریقا را به همراه دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات