نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سارا کرمی ¹
• زهرا قصابی ²

¹ پژوهشکده هواشناسی

² گروه پیش آگاهی مخاطرات جوی، پژوهشگاه هواشناسی، تهران، ایران

چکیده

در این مطالعه پدیده شدید و گسترده گردوخاک در 12-18 مارس 2021 در بخش وسیعی از آسیا (خاورمیانه، آسیای مرکزی و شرقی) با استفاده از داده‌ها و تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌های همدیدی و برونداد مدل‌ پخش HYSPLIT و مدل WRF-Chem بررسی شد. در روز 12 مارس همزمان با انتقال ذرات گردوخاک از عراق به ایران، گسیل گردوخاک از بیابان‌های عربستان آغاز شده و ذرات گردوخاک به سمت کشورهای افغانستان، پاکستان و چین منتقل شدند. علاوه بر انتقال بلندبرد، گسیل گردوخاک از چشمه‌های محلی در مناطق مرزی کشورهای افغانستان، پاکستان، ایران و مناطق مرکزی ترکمنستان و مناطق غربی و مرکزی چین سبب افزایش شدت پدیده و گستردگی مناطق تحت تاثیر گردوخاک شد. در تحلیل همدیدی، مجموعه‌ای از سامانه‌های کم‌فشار در جنوب عربستان، جنوب و جنوب شرقی ایران، قرقیزستان و چین مشاهده می‌شود که سبب گسیل و انتقال گردوخاک در منطقه مورد مطالعه شده است. محصولات ماهواره کالیپسو نشان می‌دهند که در بخش وسیعی از منطقه واقع در مسیر ماهواره ذرات معلق گردوخاک وجود دارد و ابرهای موجود در جو منطقه نیز بیشتر از نوع همرفت عمیق و سیروس هستند. مدل WRF-Chem گسیل گردوخاک از عراق، سوریه و عربستان سعودی و مسیر انتقال آن را بدرستی شبیه‌سازی کرده و فعالیت چشمه‌های گردوخاک اطراف دریاچه هامون، کشور ترکمنستان و مناطق مرکزی چین در خروجی مدل قابل مشاهده است. سطح مقطع قائم غلظت گردوخاک و کمیت‌های رطوبت نسبی، سرعت باد و دمای پتانسیلی نشان‌دهنده نفوذ ذرات گردوخاک تا ترازهای بالای جو است که سبب انتقال بلند برد آنها تحت تاثیر سرعت بیشتر باد شده است.

کلیدواژه‌ها

• گردوخاک
• شبیه‌سازی
• انتقال بلند برد
• خاورمیانه
• آسیای مرکزی و شرقی

موضوعات

• هواشناسی همدیدی