%0 Journal Article %T ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه %J نشریه هواشناسی و علوم جوّ %I انجمن علمی هواشناسی ایران %Z 2645-7261 %A شفیعی, مریم %A بذرافشان, جواد %A ایران نژاد, پرویز %D 2018 %\ 05/22/2018 %V 1 %N 1 %P 39-52 %! ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه %K مدل جفت‌شده %K حوضه کرخه %K بهبود خشکسالی %K دوره دست‌کاری‌نشده %K دوره دست‌کاری‌شده %R %X این پژوهش با هدف ارزیابی نقش بارش در طی دوره‌های ترسالی و خشک‌سالی هواشناسی در بهبود خشک‌سالی‌های جریان رودخانه در حوضه کرخه در سال‌های اخیر انجام شده است. برای این منظور، از مدل جفت‌شده آب‌شناسی-سطح زمین ALSIS-HBV استفاده شد. کاربست مدل مذکور در دوره­های دست‏کاری‏نشده (دوره­ای که سامانه فقط از عوامل طبیعی تأثیر می­گیرد) و دست‏کاری‏شده (سیستم از هر دو عامل انسانی و طبیعی تأثیر می­گیرد) امکان دستیابی به هدف تعریف شده را فراهم خواهد نمود. برای پایش خشک­سالی هواشناسی و آب­شناسی از روش سطح آستانه متغیّر استفاده شد. یافته­ها نشان می­دهد تأخیر زمانی بین خشک‌سالی هواشناسی و جریان رودخانه در زیرحوضه­های مختلف بین 15 تا 90 روز است. هرچه خشک‌سالی هواشناسی شدیدتر باشد و تداوم بیشتری داشته باشد، مدت زمان لازم برای بهبود خشک‌سالی جریان رودخانه بیشتر می­شود. در دوره دست­کاری­نشده، پاسخ جریان رودخانه به بی­هنجاری­های بارش سریع است و خشک‌سالی جریان رودخانه با تأخیر زمانی 1 تا 3 ماهه بهبود پیدا می­کند. روند بهبود جریان رودخانه در دوره دست­کاری­شده کند است و به‌ویژه در دهه اخیر این روند خیلی کندتر شده است. مقایسه نسبت­های P/Qobs (بارش به مقادیر مشاهداتی جریان رودخانه) و P/Qsim (بارش به مقادیر شبیه­سازی­شده جریان رودخانه) نشان می­دهد با توجه به تغییرات جزئی P/Qsim، مدل جفت­شده پاسخ جریان رودخانه به افت­وخیزهای بارش را به­خوبی شبیه­سازی کرده ولی در شرایط واقعی حوضه، به­علت دخالت بشر در طبیعت این نسبت در دوره­های دست­کاری­شده بیشتر شده است. نتایج بررسی بهبود خشک‌سالی جریان رودخانه برای دوره خشک شاخص 2013-2008 با سناریوهای مختلف افزایش بارش نشان می­دهد در زیرحوضه­های گاماسیاب، قره­سو و کل حوضه کرخه برای بهبود خشک‌سالی جریان رودخانه در جریان­های بیشینه باید بارش بیشتر از میانگین بلند­مدت رخ دهد و نیاز به بارش­های حدی می­باشد. افزایش میانگین دما و تبخیر از آب­های سطحی می­تواند عامل موثری در بهبود نیافتن خشک‌سالی جریان­های بیشینه در سال­های مورد بررسی باشد. %U https://www.ims-jmas.net/article_83635_2671ed372670bc403235b61ef466bdaf.pdf