مقاله پژوهشی
حمید نظری پور؛ زرخاتون شه بخش؛ محمدرضا پودینه؛ محمود خسروی
چکیده
در این مطالعه به بررسی روند و نوسانات حاکم بر سرعت باد ایستگاه ایرانشهر در حاشیه شرقی هامون جازموریان در جنوب شرق ایران پرداخته شده است. برای این منظور از آمار روزانه سرعت باد برای دوره 30 ساله از 1991 تا 2020 استفاده گردیده است. برای تحلیل روند از روش رگرسیون خطی ساده و برای تحلیل چرخه‌ها و جهش سرعت باد از تحلیل طیفی و آزمون همگنی نرمال ...
بیشتر
در این مطالعه به بررسی روند و نوسانات حاکم بر سرعت باد ایستگاه ایرانشهر در حاشیه شرقی هامون جازموریان در جنوب شرق ایران پرداخته شده است. برای این منظور از آمار روزانه سرعت باد برای دوره 30 ساله از 1991 تا 2020 استفاده گردیده است. برای تحلیل روند از روش رگرسیون خطی ساده و برای تحلیل چرخه‌ها و جهش سرعت باد از تحلیل طیفی و آزمون همگنی نرمال استاندارد بهره گرفته شده است. نتایج تحلیلهای مقدماتی نشان داد که حداکثر سرعت باد روزانه در ماه‌های ژولای، ژوئن و اگوست(فصل گرم) و حداقل آن در ماه‌های نوامبر و دسامبر(پاییز) رخ می‌دهد. نتایج آزمون رگرسیون خطی ساده نشان داد که سرعت باد طی دوره مورد مطالعه در مقیاس ماهانه روند کاهشی دارد. با این وجود، آماره آزمون همگنی نرمال استاندارد، جهش معنیدار در میانگین ماهانه داده‌های سرعت باد را تأیید نمیکند. به منظور بررسی تغییرات احتمالی میانگین سرعت باد در قلمرو فرکانس، روش تحلیل طیفی بر روی داده‌های ماهانه و سالانه اعمال گردیده است. چرخه های معنی دار استخراج شده برای داده های سالانه و ماهانه میانگین سرعت باد ایستگاه ایرانشهر حاکی از وجود چرخههای کوتاه مدت و میان مدت در داده‌های میانگین سرعت باد ایستگاه مذکور می‌باشد.
مقاله پژوهشی
سیلاب و هیدرولوژی
مجتبی سرابی؛ محمد تقی دستورانی؛ آذر زرین
چکیده
این مطالعه به بررسی اثر تغییر اقلیم بر وضعیت سیلاب حوضه آبخیز سد طرق با استفاده از ترکیب چهار مدل گردش کلی (GCM) از پروژه مقایسه مدل‌های جفت‌شده فاز ششم (CMIP6) تحت سناریوهای SSP1-2.6، SSP3-7.0 و SSP5-8.5 و مدل هیدرولوژیکی و نیمه‌توزیعی HEC-HMS برای دو دوره آینده 2040-2021 و 2060-2041 می‌پردازد. در ابتدا عملکرد مدل‌های گردش کلی در دوره تاریخی 2012-1993 با استفاده ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی اثر تغییر اقلیم بر وضعیت سیلاب حوضه آبخیز سد طرق با استفاده از ترکیب چهار مدل گردش کلی (GCM) از پروژه مقایسه مدل‌های جفت‌شده فاز ششم (CMIP6) تحت سناریوهای SSP1-2.6، SSP3-7.0 و SSP5-8.5 و مدل هیدرولوژیکی و نیمه‌توزیعی HEC-HMS برای دو دوره آینده 2040-2021 و 2060-2041 می‌پردازد. در ابتدا عملکرد مدل‌های گردش کلی در دوره تاریخی 2012-1993 با استفاده از داده‌های ایستگاهی به عنوان داده‌های مشاهداتی درستی‌سنجی گردید. در مرحله بعد به منظور کاهش عدم قطعیت مدل‌ها یک مدل همادی به وسیله یک روش وزن‌دهی ارائه گردید. به منظور واسنجی و اعتبارسنجی مدل هیدرولوژیکی نیز از شش واقعه سیلاب مستقل در ماه‌های مارس، آوریل و مه استفاده شد و چند سنجه آماری برای بررسی عملکرد مدل در شبیه‌سازی وقایع سیلاب به کارگرفته شد. نتایج مطالعه حاکی از افزایش میزان دبی اوج و حجم سیلاب در ماه مارس تحت تمامی سناریوها و در هر دو دوره می‌باشد. این موضوع در رابطه با ماه آوریل شامل کاهش دبی اوج و حجم سیلاب تحت سناریوی SSP3-7.0 در هر دو دوره می‌باشد، درحالی که تحت سناریوی SSP1-2.6 در دوره اول کاهش و در دوره دوم افزایش و تحت سناریوی SSP5-8.5 در دوره اول افزایش و در دوره دوم کاهش دبی اوج و حجم سیلاب را تجربه کرده است. میزان دبی اوج و حجم سیلاب در ماه مه تحت دو سناریوی SSP1-2.6 و SSP3-7.0 در دوره اول افزایش پیدا کرده است، در حالی که تحت سناریوی SSP5-8.5 در دوره اول و تحت تمامی سناریوها در دوره دوم کاهش پیدا کرده است.
مقاله پژوهشی
اقلیم شناسی
حسین رضایی؛ قاسم عزیزی؛ محمد مرادی
چکیده
کم‌فشارهای‌بریده، سیستمهای کم‌فشار در سطوح میانی هستند که در نتیجه تغییرات نصف‌النهاری جریانهای رودباد ایجاد شده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی الگوهای مختلف کم‌فشار‌بریده در ایران است. لذا در این مطالعه، برای یک دوره 40 ساله 2015-1976 الگوهای کم‌فشارهای‌بریده و بارش‌های مرتبط با آنها بررسی گردید. برای شناسایی کم‌فشارهای‌بریده ...
بیشتر
کم‌فشارهای‌بریده، سیستمهای کم‌فشار در سطوح میانی هستند که در نتیجه تغییرات نصف‌النهاری جریانهای رودباد ایجاد شده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی الگوهای مختلف کم‌فشار‌بریده در ایران است. لذا در این مطالعه، برای یک دوره 40 ساله 2015-1976 الگوهای کم‌فشارهای‌بریده و بارش‌های مرتبط با آنها بررسی گردید. برای شناسایی کم‌فشارهای‌بریده از الگوریتم رائول نی‌یتو استفاده شد. در مجموع شش نوع الگو برای کم‌فشارهای‌بریده شناسایی گردید، که شامل بازوی شرقی امگا، بازوی غربی امگا، امگای معکوس، الگوی رکس، الگوی S و الگوی دوقطبی می‌باشند. نتایج نشان داد که الگوی بازوی شرقی امگا با 26 درصد، بیشترین رخداد را در بین سایر الگو‌ها دارد. بعد از آن الگوی امگای معکوس با 23 درصد و الگوهای رکس، دوقطبی، مدل اس و در‌نهایت بازوی غربی امگا قرار دارند. بررسی فصلی الگو‌ها نشان داد که در فصل زمستان بیشترین فراوانی مربوط به الگوی بازوی شرقی امگا و سپس الگوی رکس اختصاص داشت. در فصل تابستان الگوی رکس و سپس امگای معکوس بیشترین فراوانی را دارند و در فصول پاییز و بهار، الگوی بازوی شرقی امگا و سپس الگوی امگای معکوس بیشترین رخداد را داشتند. همچنین مشخص گردید، بیشترین درصد بارش‌های بیش از صد میلیمتر کم‌فشارهای‌بریده، مربوط به الگوی بازوی شرقی امگا بوده است.
مقاله پژوهشی
تغییر اقلیم
حسین بهزادی کریمی؛ غلامعلی مظفری؛ احمد مزیدی؛ کمال امیدوار
چکیده
گرمایش جهانی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر، موجب تغییر در فراسنج های اقلیمی شده است. در این مطالعه، اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر مقادیر دمای حداقل، حداکثر و بارش حوضه آبریز کارون بررسی شد. بدین منظور، داده‌های خروجی مدل HadGEM2-ES تحت سناریوهایRCPs توسط مدل LARS-WG6 ریزمقیاس شدند و چشم‌انداز آتی تغییرات دما و بارش طی ...
بیشتر
گرمایش جهانی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر، موجب تغییر در فراسنج های اقلیمی شده است. در این مطالعه، اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر مقادیر دمای حداقل، حداکثر و بارش حوضه آبریز کارون بررسی شد. بدین منظور، داده‌های خروجی مدل HadGEM2-ES تحت سناریوهایRCPs توسط مدل LARS-WG6 ریزمقیاس شدند و چشم‌انداز آتی تغییرات دما و بارش طی سه دوره 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 نسبت به دوره پایه (2015-1996)، موردبررسی قرار گرفت. براساس نتایج حاصله، در هر سه دوره آتی و تحت هر سه الگوی انتشار، نابهنجاری دمای حداقل و حداکثر در تمام فصول سال مثبت است؛ به‌طوری‌که در دوره آینده دور و تحت سناریو RCP8.5، بیشینه نابهنجاری دمای حداقل و حداکثر، به ترتیب در تابستان برابر با 4/2 و در بهار، 4/8 درجه سلسیوس خواهد بود. میانگین فصلی بارش حوضه نشان می‌دهد که بیشترین میزان کاهش نزولات جوی در دوره آینده دور، تحت سناریو RCP4.5، در زمستان برابر 55/1 میلیمتر و بیشترین مقدار افزایش بارندگی در دوره آینده نزدیک، تحت سناریو RCP8.5، در پاییز و به مقدار 21/6 میلیمتر رخ خواهد داد. در طول دوره 2080-2021، متوسط بلندمدت بارش سالانه بین 1/9 تا 14/6 درصد در دوره‌های آتی نسبت به دوره پایه کاهش و متوسط سالانه دمای حداقل بین 1/2 تا 3/4 و دمای حداکثر بین 1/3 تا 3/7 درجه سلسیوس افزایش می‌یابد. واکاوی توزیع مکانی فراسنج های دما و بارش سطح حوضه در دوره‌های آتی بیانگر آن است که قلمرو مناطق پربارش و سرد، محدودتر شده و بر پهنه مناطق کم بارش و گرم افزوده خواهد شد.
مقاله پژوهشی
اقلیم شناسی
محبوبه فرزندی؛ حجت رضائی-پژند؛ بهاره میرکماندار
چکیده
جزیره گرمایی شهری برآمده از افزایش درجه‌ی حرارت برخی شهرها در مقایسه با حومه شهر یا محدوده‌های روستایی نزدیکشان است. چنین پدیده‌ای از مخاطرات محیطی تلقی می‌شود و مشکلات فراوانی دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی روند غیرخطی و تحلیل نقاط شکست دمای 130ساله مشهد با روش‌های وابستگی خاکستری و رگرسیون مارس وهمچنین مقایسه با ایستگاه‌های ...
بیشتر
جزیره گرمایی شهری برآمده از افزایش درجه‌ی حرارت برخی شهرها در مقایسه با حومه شهر یا محدوده‌های روستایی نزدیکشان است. چنین پدیده‌ای از مخاطرات محیطی تلقی می‌شود و مشکلات فراوانی دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی روند غیرخطی و تحلیل نقاط شکست دمای 130ساله مشهد با روش‌های وابستگی خاکستری و رگرسیون مارس وهمچنین مقایسه با ایستگاه‌های برون شهری در جهت بررسی تأثیر جزیره گرمایی بر روند افزایش دمای شهر مشهد انجام شده است. آمار 130 ساله دمای ماهانه شهر مشهد از سال 1264 تا 1393 به کار رفته که نقطه شکست(شروع جزیره گرمایی) با روش وابستگی سامانه خاکستری در سال 1979 تعیین شد. آزمون‌های حداقل مربعات، من-کندال و سن، وجود روند را پس از نقطه شکست تأیید کردند. افزون بر این ایستگاه برون شهری طرق-کرتیان و چند ایستگاه شاهد برای مقایسه و بررسی وجود روند (تشکیل جزیره گرمایی) تحلیل شد. آزمون ویلکاکسون اختلاف معنی‌داری بین میانگین‌های جفت شده دو ایستگاه بعد از نقطه شکست را نشان داد. پس از تأیید وجود جزیره گرمایی در جهت تحلیل روند غیرخطی دمای سالانه مشهد سه الگوی چندجمله‌ای، کمانک‌های هموار (Spline) و رگرسیون کمانک‌های تطبیقی (MARS) به سری زمانی دمای مشهد برازش داده شد. هر سه الگو روند گرم شدن شهر مشهد را که Sمانند است، تأیید می‌کنند. شیب تند جزیره گرمایشی مشهد بین سال‌های 1976 تا 1979 شروع و تا سال 2000 ادامه داشته و شیب سال‌های اخیر بسیارکم و به حالت نسبتاً ایستایی رسیده است. همچنین نتایج نشان داد دمای متوسط شهر مشهد بعد از سال 1979 حدود 5/2 درجه افزایش داشته است.
مقاله پژوهشی
تغییر اقلیم
رمضان واقعی؛ زینب ترابی؛ علیرضا قائمی
چکیده
خشکسالی باعث تشدید بحران آب و ایجاد خسارت های جبران ناپذیر به جوامع می‌شود. در سال های اخیر استفاده از روش های یادگیری ماشین در ارزیابی خشکسالی مورد توجه محققین قرار گرفته است. هدف این تحقیق، ارزیابی خشکسالی در شهرهای زابل و زاهدان طی بازه زمانی (2020-1990) است که برای این منظور شاخص بارش استاندارد (SPI) در مقیاس فصلی و سالانه، تحلیل خودهمبستگی ...
بیشتر
خشکسالی باعث تشدید بحران آب و ایجاد خسارت های جبران ناپذیر به جوامع می‌شود. در سال های اخیر استفاده از روش های یادگیری ماشین در ارزیابی خشکسالی مورد توجه محققین قرار گرفته است. هدف این تحقیق، ارزیابی خشکسالی در شهرهای زابل و زاهدان طی بازه زمانی (2020-1990) است که برای این منظور شاخص بارش استاندارد (SPI) در مقیاس فصلی و سالانه، تحلیل خودهمبستگی جزئی(PACF) و الگوریتم جنگل تصادفی(RF) استفاده شده است. پس از محاسبه SPI، نتایج تحلیل PACF برای SPI، به عنوان ورودی های مدل در نظر گرفته شده اند. داده های آموزش و آزمایش با دو ورودی متفاوت بررسی شده اند. طبق نتایج تحقیق در مقیاس فصلی و سالانه SPI، طبقه خشکسالی تقریبا نرمال(N) بیشترین فراوانی وقوع را در هر دو ایستگاه دارد و بر اساس تحلیل PACF، مناطق مورد مطالعه طی بازه زمانی30 ساله دچار تغییر اقلیم شده اند. نتایج مدل توسط چند پارامتر آماری بررسی شده اند. شاخص توافق(IOA) در ایستگاه زابل برای داده‌های آموزش با در نظر گرفتن چهار تاخیر زمانی (2، 4، 6 و 12ماهه) و سه تاخیر زمانی (2، 4 و 6ماهه) به عنوان ورودی به ترتیب برابر9648/0 و 9256/0 بوده و برای داده‌های آزمایش به ترتیب 8556/0 و 8673/0 می‌باشد. IOA در ایستگاه زاهدان برای داده‌های آموزش با چهار تاخیر زمانی (2، 4، 6 و8ماهه) و سه تاخیر زمانی (2، 4 و6ماهه) به ترتیب برابر 9495/0 و 9205/0 است و برای داده‌های آزمایش به ترتیب 7408/0و 6303/0 می‌باشد. سایر پارامتر های آماری بررسی شده نیز نشان دهنده قابلیت مطلوب RF در تخمینSPI می‌باشند.
