مقاله پژوهشی
عباس رنجبر؛ محمد مرادی
چکیده
در 28 تیر1394ریزش بارش‌های بسیار شدید همرفتی در مدت زمان بسیار کوتاهی منجر به وقوع سیل مهیبی در منطقه کن و سیجان شد. شدت زیاد بارش در مساحت کوچک از عوامل اصلی رخداد این سیل مخرب میباشد. برای بررسی این بارش‌های همرفتی از داده‌های دیدبانی، محصولات رادار، نقشه‌های هواشناسی و برای شبیه‌سازی بارش از مدل WRF استفاده شد. مدل با سه دامنه ...
بیشتر
در 28 تیر1394ریزش بارش‌های بسیار شدید همرفتی در مدت زمان بسیار کوتاهی منجر به وقوع سیل مهیبی در منطقه کن و سیجان شد. شدت زیاد بارش در مساحت کوچک از عوامل اصلی رخداد این سیل مخرب میباشد. برای بررسی این بارش‌های همرفتی از داده‌های دیدبانی، محصولات رادار، نقشه‌های هواشناسی و برای شبیه‌سازی بارش از مدل WRF استفاده شد. مدل با سه دامنه تو در تو و تفکیک افقی 18، 6 و 2 کیلومتر و گام‌های زمانی 1 ساعته اجرا شد. نتایج بیانگر مساعد بودن شرایط ترمودینامیکی و همرفتی برای رخداد ناپایداری‌های شدید در بعدازظهر این روز میباشد. همچنین روند تغییرات شاخص‌های ناپایداری و بارش حاصل از برونداد مدل در ساعت‌های 12، 13، 14 و 15 گرینویچ نشان دهنده‌ی بیشینه مقدار آن در زمان رخداد سیل میباشد. توسعه سامانه‌ی کم‌فشار در نواحی مرکزی ایران و تهران و استقرار زبانه‌های پرفشار بر روی دریای خزر، سبب گرادیان شدید فشار روی رشته‌ی کوه البرز گردیده که با عبور ناوه از سطوح میانی و بالایی وردسپهر و وجود هوای سرد در این ترازها همراه شده است. با توجه به زمان رخداد توفان در منطقه‌ی تهران، جبهه سرد فعال مجاور سطح زمین به علت رسیدن آن به تهران در ساعت بیشینه دما، تقویت شده و بر شدت ناپایداری‌ها افزوده و رگبارهای شدید ناگهانی در غرب تهران ایجاد نمود است. با حرکت سامانه به سمت شرق، به‌علت کاهش گرادیان دمایی و اثرات اصطکاک سطحی از فعالیت توفان کاسته شده است.
مقاله پژوهشی
تهمینه چهره آرا؛ علیرضا حسینی
چکیده
به منظوردرک ساختار دینامیک جو در زمان رخداد بارش های سنگین غرب ایران از دو پایگاه داده استفاده شد. ابتدا با بررسی 14 ایستگاه همدیدی سازمان هواشناسی کشور واقع در منطقه طی سال های 1990 تا 2012 بارش های فراگیر با بیش از 20 میلی متر در منطقه استخراج شد. در گام بعدی با مراجعه به تارنمای مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت جوی(ECMWF) با تفکیک افقی 0.125×0.125 ...
بیشتر
به منظوردرک ساختار دینامیک جو در زمان رخداد بارش های سنگین غرب ایران از دو پایگاه داده استفاده شد. ابتدا با بررسی 14 ایستگاه همدیدی سازمان هواشناسی کشور واقع در منطقه طی سال های 1990 تا 2012 بارش های فراگیر با بیش از 20 میلی متر در منطقه استخراج شد. در گام بعدی با مراجعه به تارنمای مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت جوی(ECMWF) با تفکیک افقی 0.125×0.125 درجه جغرافیایی اخذ گردید. برای تحلیل ها از معادلات دینامیکی هم چون تاوایی پتانسیل بر روی سطوح فشاری ، جبههزایی، فرارفت تاوایی نسبی و همگرایی شار رطوبتی استفاده شد. نتایج نشان داد که در زمان رخداد بارش های سنگین و فراگیر ناوه هایی بسیار عمیق با عمق بیش از 20 درجه جغرافیایی تشکیل شده و سامانه هایی هم چون کم فشار قطبی در تراز میانی گسترش می یابد. در این زمان ضمن تشکیل کم فشار های بریده بر روی منطقه مقادیر تاوایی پتانسیل بر روی سطوح همدرگاشت 330 درجه کلوین، در مناطقی هم چون دریای مدیترانه، سیاه و سرخ به بیش از PVU 6 و بر روی منطقه مورد مطالعه به بیش از PVU 3 می رسد.
مقاله پژوهشی
محمد لطفی؛ غلامعلی کمالی؛ امیرحسین مشکوتی؛ وحید ورشاویان
چکیده
پیش بینی تغییرات بارش جهت اطلاع از میزان تغییرات آن در آینده و در نظر گرفتن تمهیدات لازم جهت تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییرات اقلیمی از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در این پژوهش به پیش‌بینی تغییرات بارش در غرب کشور پرداخته شد. بدین منظور از داده‌های مدل CanESM2 تحت سه سناریوی RCP2.6 ، RCP4.5 و RCP8.5 با کاربست مدل ریزمقیاس گردانی SDSM بهره گرفته ...
بیشتر
پیش بینی تغییرات بارش جهت اطلاع از میزان تغییرات آن در آینده و در نظر گرفتن تمهیدات لازم جهت تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییرات اقلیمی از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در این پژوهش به پیش‌بینی تغییرات بارش در غرب کشور پرداخته شد. بدین منظور از داده‌های مدل CanESM2 تحت سه سناریوی RCP2.6 ، RCP4.5 و RCP8.5 با کاربست مدل ریزمقیاس گردانی SDSM بهره گرفته شد و تغییرات بارش دوره (2050-2021) نسبت به دوره پایه (2018-1989) مورد بررسی قرار گرفت. جهت اطمینان از واسنجی و صحت‌سنجی مدل SDSM نیز از شاخص‌های MAE، MSE، RMSE و R2 استفاد شد. نتایج حاصل حاکی از دقت مناسب این مدل در منطقه مورد مطالعه است. نتایج حاصل از بررسی ماهانه بارش در ایستگاه مطالعاتی نشان داد که بارش در دوره (2050- 2021) در اکثرمناطق در دوره اکتبر تا دسامبر و در برخی مناطق علاوه بر این دوره ژانویه تا آوریل نیز بارش افزایش خواهد یافت. بر این اساس انتظار می‌رود میزان بارش در دوره آینده نسبت به دوره پایه بین 05/0 تا 15 درصد به طور متوسط در سطح منطقه مورد مطالعه افزایش یابد. بیشترین تغییرات مربوط به نواحی شمالی و شرقی منطقه مورد مطالعه و کمترین تغییرات نیز مربوط به نواحی جنوبی منطقه مورد مطالعه است. همچنین بیشترین و کمترین تغییرات نیز بر اساس سناریوهای RCP8.5 وRCP2.6 پیش‌بینی شده است. لذا با توجه افزایش و شدت بارش و همچنین کوهستانی بودن منطقه مورد مطالعه لازم است راهکارهای مقابله با سیلاب و مدیریت آن مدنظر قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
نیما فریدمجتهدی؛ سمانه نگاه؛ قاسم عزیزی؛ فرامرز خوش اخلاق
چکیده
تحلیل نقشه‌های باد 10 متری درطی دوره 30ساله در ماههای گرم سال بر روی دشت‌های داخلی ایران (مرکز، شرق و جنوب‌شرقی) با استفاده از داده‌های بانک داده‌ای ECMWF با تفکیک مکانی 125/0 درجه در راستای طول و عرض جغرافیایی، مبین شکل‌گیری سه الگوی مشخص باد است. این مطالعه براساس داده‌ها با تفکیک مناسب‌تر، در مجموع سه الگوی باد در این پهنه جغرافیایی ...
بیشتر
تحلیل نقشه‌های باد 10 متری درطی دوره 30ساله در ماههای گرم سال بر روی دشت‌های داخلی ایران (مرکز، شرق و جنوب‌شرقی) با استفاده از داده‌های بانک داده‌ای ECMWF با تفکیک مکانی 125/0 درجه در راستای طول و عرض جغرافیایی، مبین شکل‌گیری سه الگوی مشخص باد است. این مطالعه براساس داده‌ها با تفکیک مناسب‌تر، در مجموع سه الگوی باد در این پهنه جغرافیایی برای اولین‌بار به‌طور مجزا شناسایی شد. الگوی اول- باد گپ شمالی (باد 120 روزه و باد دشت کویر-لوت-جازموریان (کولوجا))، الگوی دوم-باند همسویی (confluence) لوت و الگوی سوم-همگرایی بزرگ لوت-دشت کویر. باد شمالی با منشاء ناشی‌از اختلاف فشار پرفشاری آسیای میانه و کم‌فشارهای عمان-خلیج‌فارس، در عرصه دشت‌های شرقی و جنوب‌شرقی کشور می‌وزد. دشت‌های محصور با رشته‌کوه‌های مرتفع و سدگونه، مسبب ایجاد این بادهای کانالیزه شده و تند هستند. شرایط توپوگرافیک شرق ایران سبب دو شاخه‌شدن این جریان شده، شاخه شرقی باد معروف به 120روزه و شاخه غربی، باد کولوجا. شکل‌گیری پرفشارهای حرارتی چون پامیر، خراسان جنوبی، کرمان به‌عنوان واداشت ثانویه هم بر تندی این بادها و هم بر ایجاد شرایط کانالیزه شدن آن‌ها اثر دارند. در صورت تضعیف شرایط گرادیان فشاری میان کم‌فشار عمان-خلیج‌فارس و پرفشار آسیایی و شمال خراسان، شاهد شکل‌گیری الگوی همسویی ویژه در کویر لوت هستیم. الگوی مکانی شاخص مناطق مرکزی فلات ایران که به‌دلیل شکل خاص آن، آن را کمربند همسویی کویر-لوت-جازموریان نام نهادیم. تقویت کم‌فشار مستقل لوت، سبب ایجاد همگرایی در بادهای منطقه لوت می‌شود. الگوی سوم، در زمانی شکل می‌گیرد که شاهد شکل‌گیری یک کم‌فشار گسترده در شرق دشت کویر و لوت می‌باشیم.
مقاله پژوهشی
مجتبی سرابی؛ محمد تقی دستورانی؛ آذر زرین
چکیده
این مطالعه به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر میزان پارامترهای دما و بارش حوضه آبخیز سد طرق با استفاده از ترکیب وزنی چهار مدل AOGCM از پروژه مقایسه مدل‌های جفت‌شده فاز ششم(CMIP6) تحت سه سناریو SSP1-2.6 SSP3-7.0, و SSP5-8.5 برای یک دوره پایه (2012-1993) و چهار دوره آینده می پردازد. در ابتدا به منظور راست‌آزمایی مدل‌ها از چند سنجه آماری و همچنین ضریب همبستگی برای ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر میزان پارامترهای دما و بارش حوضه آبخیز سد طرق با استفاده از ترکیب وزنی چهار مدل AOGCM از پروژه مقایسه مدل‌های جفت‌شده فاز ششم(CMIP6) تحت سه سناریو SSP1-2.6 SSP3-7.0, و SSP5-8.5 برای یک دوره پایه (2012-1993) و چهار دوره آینده می پردازد. در ابتدا به منظور راست‌آزمایی مدل‌ها از چند سنجه آماری و همچنین ضریب همبستگی برای مقایسه نتایج دوره تاریخی مدل‌ها با داده مشاهداتی ایستگاه‌های منتخب و همچنین میانگین حوضه آبخیز استفاده شد. بعد از اطمینان از توانایی هر چهار مدل در شبیه سازی پارامترهای دما و بارش در محدوده حوضه مورد مطالعه، به منظور کاهش عدم قطعیت، نتایج هر چهار مدل با استفاده از روش وزن‌دهیMOTP ترکیب شد و مقدار وزن هر مدل به دست آمد. نتایج مطالعه حاکی از یک روند سینوسی تغییرات مقدار بارش برای سناریو SSP5-8.5 در دوره‌های مختلف میباشد، که شامل افزایش بارش در دو دوره 2040-2021 و 2080-2061 و کاهش در دو دوره 2060-2041 و 2100-2081 میباشد. این در حالی است که مقدار بارش تحت سناریو SSP1-2.6 برای دوره اول تغییرات قابل توجهی نداشته است ولی برای دو دوره 2060-2041 و 2080-2061 افزایش و برای دوره آخر کاهش را تجربه کرده است. این موضوع برای سناریو SSP3-7.0 شامل کاهش بارش برای تمامی دوره‌ها به جز دوره اول که تغییرات قابل توجهی نداشته است، میباشد. در رابطه با دما، پیش بینی‌ها نشان دهنده افزایش مقدار دمای حداقل و حداکثر تحت تمامی سناریوها و در تمامی دوره‌ها نسبت به دوره پایه است.
مقاله پژوهشی
مازیار محمدی؛ محمد سلیقه؛ مهری اکبری
چکیده
برای انجام این پژوهش ابتدا داده‌های بارش چهار ایستگاه سینوپتیک مربوط به غرب ایران طی بازه زمانی 2018-1979 در ماههای ژانویه، فوریه، مارس، اکتبر، نوامبر و دسامبر از سازمان هواشناسی کشور اخذ و بر اساس آستانه صدک نود و پنجم، شدیدترین بارش-های 24 ساعته‌ی هر ایستگاه در هر ماه مشخص گردید. در ادامه برای روز‌هایی که بارش های شدید رخ داده است ...
بیشتر
برای انجام این پژوهش ابتدا داده‌های بارش چهار ایستگاه سینوپتیک مربوط به غرب ایران طی بازه زمانی 2018-1979 در ماههای ژانویه، فوریه، مارس، اکتبر، نوامبر و دسامبر از سازمان هواشناسی کشور اخذ و بر اساس آستانه صدک نود و پنجم، شدیدترین بارش-های 24 ساعته‌ی هر ایستگاه در هر ماه مشخص گردید. در ادامه برای روز‌هایی که بارش های شدید رخ داده است داده‌های یاخته‌ای رطوبت ویژه و دمای روزانه برای چهار زمان (18-12-06-00) از داده‌های بازکاوی شده ERA5 در بازه زمانی سی ساله(2018-1979) از مرکز اروپایی پیش‌بینی‌های میان مدت جوی با قدرت تفکیک مکانی°0.25*°0.25 درجه قوسی دریافت شد. جهت تحلیل روند از آزمون‌های ناپارامتریک من-کندال و شیب سن و جهت تحلیل رابطه از ضریب همبستگی پیرسون و روش پارامتریک رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که روند رطوبت ویژه سامانه‌های بارش زای غرب ایران (به جز ماه مارس در تراز 700 هکتوپاسکال) در ماههای ژانویه، فوریه، مارس، اکتبر، نوامبر و دسامبر در هر دو تراز 850 و 700 هکتوپاسکال مثبت و افزایشی بوده هرچند در سطح اطمینان 95% معنادار نبوده است. بین روند دمای سیستم‌های بارشی و رطوبت ویژه آن‌ها (به جز ماه اکتبر در تراز 850 هکتوپاسکال) از ماه ژانویه تا مارس و ماههای اکتبر تا دسامبر در دو تراز 850 و 700 هکتوپاسکال یک رابطه خطی مثبت برقرار است که می‌تواند در شدت، نوع و سرعت حرکت افقی سامانه‌های بارش‌زا در آینده موثر باشند.
