مقاله پژوهشی
امیر گندم کار؛ ایران صالحوند؛ ابراهیم فتاحی
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 1-14
چکیده
چکیده: بارش از مهمترین و اساسی‌ترین عناصر اقلیمی می‌باشد که در تعیین نقش و پراکنش سایر عناصر اقلیمی نقش برجسته‌ای دارد. در این پژوهش به منظور مدل‌سازی بارش خرم‌آباد از داده‌های بارش ماهانه‌ی ایستگاه همدید خرم‌اباد در بازه‌ی آماری (2014-1951) به مدت 64 سال بعنوان متغیر وابسته و شاخصهای اقلیمی و عناصر اقلیمی بعنوان متغیر مستقل استفاده ...
بیشتر
چکیده: بارش از مهمترین و اساسی‌ترین عناصر اقلیمی می‌باشد که در تعیین نقش و پراکنش سایر عناصر اقلیمی نقش برجسته‌ای دارد. در این پژوهش به منظور مدل‌سازی بارش خرم‌آباد از داده‌های بارش ماهانه‌ی ایستگاه همدید خرم‌اباد در بازه‌ی آماری (2014-1951) به مدت 64 سال بعنوان متغیر وابسته و شاخصهای اقلیمی و عناصر اقلیمی بعنوان متغیر مستقل استفاده شده است. برای استفاده از مهمترین عناصر اقلیمی موثر بر منطقهی مورد مطالعه از تحلیل عاملی استفاده شد و برای تشخیص مهمترین شاخص اقلیمی موثر بر متغیر وابسته از روش-های تحلیل رگرسیونی گام به گام استفاده شد. نتایج پژوهش بعد از آزمون شبکه با لایههای پنهان و با ضرایب یادگیری مختلف و سعی و خطای زیاد آشکار ساخت که با شاخصهای اقلیمی با مدل‌های 6 گانه با ضریب همبستگی به ترتیب 63% ، 74% ، 76% ، 88% ، 86% ،89% میتوان به مدل‌سازی بارش پرداخت و با عناصر اقلیمی عامل اول موثر بر اقلیم منطقه که بیش از 50 درصد دادهها را تبیین میکند با ضریب همبستگی 90 درصد و با عوامل بارشی 99% و عوامل دمایی که بار منفی دارند با ضریب همبستگی 98.8% ، عامل دوم موثر بر اقلیم منطقه عامل (بادی) 76% ، عامل سوم(دمایی) 91% ، به مدل‌سازی پرداخت.
مقاله پژوهشی
حسن مهرزاد؛ محمد سلیقه؛ مهری اکبری؛ زهرا حجازی‌زاده
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 15-28
چکیده
پژوهش حاضر، به آشکارسازی فازهای تأثیرگذار شاخص نوسان شبه‌دوسالانه بر افزایش تعداد روزهای بارش سنگین در نیمه جنوبی ایران در فصل سرد پرداخته است. برای این منظور، داده های QBO از ایستگاه سنگاپور در تراز 30 هکتوپاسکال از پایگاه داده IGRA و داده های بارش نیز به‌صورت روزانه برای 89 ایستگاه نیمه جنوبی، با مقیاس زمانی روزانه در شش ماه سرد ( ژانویه ...
بیشتر
پژوهش حاضر، به آشکارسازی فازهای تأثیرگذار شاخص نوسان شبه‌دوسالانه بر افزایش تعداد روزهای بارش سنگین در نیمه جنوبی ایران در فصل سرد پرداخته است. برای این منظور، داده های QBO از ایستگاه سنگاپور در تراز 30 هکتوپاسکال از پایگاه داده IGRA و داده های بارش نیز به‌صورت روزانه برای 89 ایستگاه نیمه جنوبی، با مقیاس زمانی روزانه در شش ماه سرد ( ژانویه 1985 تا آوریل 2018) با توجه به صدک 80 (بارش سنگین) هرماه، اتخاذ شد. بر اساس داده های اخذشده، با تقسیم مقادیر QBO به 6 فاز (سه فاز مثبت ضعیف، متوسط و شدید (1+تا 3+) و سه فاز منفی ضعیف، متوسط و شدید (1- تا 3-)) و محاسبه تعداد روزهای بارش سنگین در هرکدام ازفازها، یک پایگاه داده برای هرکدام از ماه‌ها، تهیه و مشخص شد که برای هرماه و در هر ایستگاه، کدام فاز QBO، تعداد روزهای با بارش سنگین بیشتری داشته است. سپس با استفاده از روش درون‌یابی IDW، نقشه های پهنه بندی فازهای تأثیرگذار در افزایش تعداد روزهای بارش سنگین برای هرکدام از 6 ماه و همچنین برای 6 ماه سرد به‌طورکلی، ترسیم گردید. بر اساس نتایج حاصله، در ماههای نوامبر تا ژانویه، فازهای منفی ضعیف تا متوسط و در سه ماه بعدی یعنی ماههای فوریه تا آوریل، فازهای مثبت ضعیف بیشتر توانسته اند در افزایش تعداد روزهای بارش نقش داشته باشند. در برآورد کلی از تعداد روزهای بارش سنگین و ارتباط آن با فازهای QBO، نیز بیشترین تعداد روزهای با بارش سنگین در اکثر ایستگاهها در فاز مثبت ضعیف (1+) رخ‌داده است.
مقاله پژوهشی
هاجر فرهمند؛ سعید جهانبخش اصل؛ مجید رضائی بنفشه؛ علی محمد خورشیددوست
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 29-41
چکیده
گردوغبار و اقلیم دارای بازخوردهای متقابل هستند و این پدیده از یک سو زائیده سامانههای گردشی میان مقیاس و منطقه ای جو است و از سوی دیگر بر این سامانه های می تواند اثرگذار باشد. در این مطالعه ابتدا اثرات گردوغبار بر واداشت تابشی در مناطق تحت تأثیر گردوغبار بررسی خواهد شد و سپس اثرات مستقیم این پدیده بر سامانه اقلیم بررسی خواهد شد. برای ...
بیشتر
گردوغبار و اقلیم دارای بازخوردهای متقابل هستند و این پدیده از یک سو زائیده سامانههای گردشی میان مقیاس و منطقه ای جو است و از سوی دیگر بر این سامانه های می تواند اثرگذار باشد. در این مطالعه ابتدا اثرات گردوغبار بر واداشت تابشی در مناطق تحت تأثیر گردوغبار بررسی خواهد شد و سپس اثرات مستقیم این پدیده بر سامانه اقلیم بررسی خواهد شد. برای شبیه سازی ها از مدلWRF-CHEM و طرحواره هواویز GOCART استفاده شده است. بررسی اثرات مستقیم گردوغبار در منطقه بین النهرین و جنوب غربی ایران نشان می‌دهد که رخداد گردوغبار باعث افزایش تابش موج بلند در سطح زمین و کاهش تابش موج کوتاه می‌شود که میزان کاهش تابش موج کوتاه بسیار بیشتر از میزان افزایش تابش موج بلند در سطح زمین است. بنابراین گردوغبار باعث کاهش تابش خالص دریافتی در سطح زمین می شود که حاصل آن کاهش متوسط دمای سطحی در منطقه تحت تأثیر گردوغبار و در نتیجه سرمایش سطحی است. همچنین گردوغبار منجر به تضعیف پرفشار تابستانه مستقر در شرق شبه جزیره عربستان میگرد که در افزایش سرعت باد در ترا ز850 هکتوپاسکالی مؤثر است. در نمونه مورد مطالعه، میزان کاهش سرعت باد در منطقه خلیج فارس و جنوب عراق (در بیشترین حالت) به ترتیب 5- و 3- متر برثانیه بوده و بطور متوسط این شرایط باعث کاهش سرعت باد تا 3/2- متر بر ثانیه در منطقه می‌شود. بنابراین وجود گردوغبار باعث تضعیف سرعت جریان باد می‌شود که حاصل آن توقف و یا تضعیف انتشار گردوغبار در منطقه است.
مقاله پژوهشی
احد افتخاراردبیلی؛ مریم رضازاده؛ حسین ملکوتی
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 42-54
چکیده
در این مطالعه شرایط هواشناسی مؤثر، قبل و بعد از توفان گردوخاک در بیابان‌های اطراف خلیج‌فارس و نشر و انتقال آن به سمت خلیج‌فارس با روش‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی با استفاده از مدل میان‌مقیاس WRF-CHEM و طرح‌وارۀ GOCART بررسی می‌شود. در این پژوهش، به طور خاص، توفان گردوخاک ماه آوریل سال 2013 در منطقه خلیج‌فارس مطالعه می‌شود. منشأ اصلی این ...
بیشتر
در این مطالعه شرایط هواشناسی مؤثر، قبل و بعد از توفان گردوخاک در بیابان‌های اطراف خلیج‌فارس و نشر و انتقال آن به سمت خلیج‌فارس با روش‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی با استفاده از مدل میان‌مقیاس WRF-CHEM و طرح‌وارۀ GOCART بررسی می‌شود. در این پژوهش، به طور خاص، توفان گردوخاک ماه آوریل سال 2013 در منطقه خلیج‌فارس مطالعه می‌شود. منشأ اصلی این توفان گردوخاک که بر خلیج‌فارس تأثیر داشته است، عمدتاً کشورهای عراق و عربستان بوده است. منشأ ایجاد این توفان تشکیل کم فشاری روی کشور اردن و حرکت آن از شمال غرب عراق به سمت جنوب شرقی آن و نزدیک شدن آن به مرکز پرفشاری در جنوب غرب ایران است که سبب افزایش سرعت باد سطحی در ایستگاه بصره عراق تا 25 متر بر ثانیه وتشکیل توده گردوخاک وحرکت بالاسوی آن بوده است. در روزهای بعد این توده گردوخاک به طرف عربستان وخلیج فارس حرکت کرده است. بیشترین تأثیر این توده بر قسمت‌های غرب و مرکز خلیج‌فارس بوده است. بر اساس خروجی مدل در مدت ده روز از زمان فعّالیّت این توفان، مقدار کل گردوخاک منتشر شده در این توفان Mt 58/37 و مقدار کل نشست آن روی خلیج‌فارس Mt 29/2 برآورد شده است. براساس برآوردهای بدست آمده از مدل، 62 درصد گردوخاک منتشر شده در منطقه مورد مطالعه نشست نموده و حدود 10 درصد از مقدار کل نشست گردوخاک در خلیج فارس بوده است. در این توفان، میانگین عمق نوری ذرات گردوخاک ./637 و اختلاف کمترین تا بیشترین دمای سطح آب در طول دوره 74/0 درجه بوده است.
مقاله پژوهشی
اشرف برون؛ منیژه ظهوریان پردل؛ حسن لشکری؛ علیرضا شکیبا؛ زینب محمدی
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 55-67
چکیده
فراوانی و دوام امواج گرمایی دراستان خوزستان دریک دهه اخیر به یک مخاطره اقلیمی تبدیل شده است.لذا هدف این تحقیق شناسایی ومعرفی الگوی همدیدی منجر به ایجادامواج گرمایی خوزستان می باشد.برای این منظورداده های دمای روزانه ازمرکزخدمات ماشینی سازمان هواشناسی کشوردریافت گردید.بر اساس معیارهای انتخابی (بیشینه طول دوره آماری، همزمانی طول ...
بیشتر
فراوانی و دوام امواج گرمایی دراستان خوزستان دریک دهه اخیر به یک مخاطره اقلیمی تبدیل شده است.لذا هدف این تحقیق شناسایی ومعرفی الگوی همدیدی منجر به ایجادامواج گرمایی خوزستان می باشد.برای این منظورداده های دمای روزانه ازمرکزخدمات ماشینی سازمان هواشناسی کشوردریافت گردید.بر اساس معیارهای انتخابی (بیشینه طول دوره آماری، همزمانی طول دوره و پراکنش متناسب جغرافیایی ) پایه آماری 18ساله در 11 ایستگاه سینوپتیک انتخاب گردید.برای انتخاب امواج گرمایی سه معیار (الف)افزایش دمادرهمه ایستگاهها بصورت هماهنگ .ب) طول دوره موج، حداقل 7روزبه طول انجامیده باشد.ج)فاصله میانگین دمای طول دوره موج گرم بیشتر ازمیانگین ماهانه و طولانی مدت ماهی که موج درآن واقع شده است مجموعا 37 موج گرم شناسایی گردید.برای تعیین الگوهای همدیدی از 3 روش (تحلیل چشمی، شاخص بالدی و در نهایت تحلیل عاملی برای انتخاب موج های گرمایی استفاده شد.نتایج این تحقیق نشان داد که در پرتکرارترین الگو در تراز زیرین وردسپهرکم فشاری حرارتی برروی شبه جزیره عربستان شکل میگیرد که با راستایی جنوب شرقی – شمال غربی تمام پهنه شبه جزیره عربستان ، جنوب غرب ایران و تمام پهنه عراق تا جنوب ترکیه رافرا می گیرد. این کم فشاربا هسته بسیار داغی همراهی می شود که این هوای گرم درگردشی چرخندی درلایه زیرین وردسپهار برروی استان خوزستان فرارفت شده است.در لایه میانی وردسپهر پرفشارعربستان درنیمه شمالی دریای سرخ استقرارداردکه پشته حاصل ازاین واچرخند تمام استان خوزستان را دربرگرفته است.با استقراراین واچرخندو پایداری دینامیک و گرمایش بی دررو حاصل از آن ضمن این که گرمای لایه زیرین راتشدیدنموده است.استقراراین واچرخنددینامیک روی منطقه برتداوم موج گرم افزوده است.
مقاله پژوهشی
مهدی امیرابادی زاده؛ مصطفی یعقوب زاده؛ سیدرضا هاشمی؛ حسین خزیمه نژاد
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 68-82
چکیده
افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای سبب تغییرات قابل توجه در چرخه هیدرولوژی شده است. برای بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر روی دو پارامتربارش و دما، مدل‌های گردش عمومی جو واستفاده از ریز مقیاس نمائی یکی از بهترین روش‌ها برای برآورد این تأثیرات به شمار می‌روند. در تحقیق حاضر توانمندی روش‌های خطی و دو روش داده مبنا در ریز مقیاسنمائی بارش و ...
بیشتر
افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای سبب تغییرات قابل توجه در چرخه هیدرولوژی شده است. برای بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر روی دو پارامتربارش و دما، مدل‌های گردش عمومی جو واستفاده از ریز مقیاس نمائی یکی از بهترین روش‌ها برای برآورد این تأثیرات به شمار می‌روند. در تحقیق حاضر توانمندی روش‌های خطی و دو روش داده مبنا در ریز مقیاسنمائی بارش و دما در سه ایستگاه سینوپتیک بیرجند، طبس و قائن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از شاخصهای ارزیابی ضریب تعیین، ضریب کارائی نش-ساتکلیف و میانگین قدر مطلق خطا استفاده گردید. نتایج ریز مقیاسنمائی بارش توسط سه مدل ریز مقیاسنمائی در سه ایستگاه بیرجند، طبس و قائن نشان داد که مدل NARX در شبیه‌سازی مقادیر میانگین بارش روزانه در ایستگاه سینوپتیک قائن در ماههای کم بارش سال دارای ضعف بالایی بوده است. در ماههای پر بارش سال در ایستگاه‌های سینوپتیک بیرجند و طبس مدل‌های SDSM و مدل NARX دارای توانمندی بالاتری بوده اند. مدل SDSM در برآورد درجه حرارت بیشینه ایستگاه بیرجند، در شش ماه ابتدائی سال دارای بیش تخمینی و دو مدل NARو NARX دارای کم تخمینی بوده‌اند. نتایج بررسی نشان می دهد که دو روش ریز مقیاسنمائی SDSM و NARX در کل سال دارای عملکرد مطلوب‌تری نسبت به مدل NAR می‌باشند. نتایج پیش بینی برای افق آینده نزدیک 49-2021 نشان داد که ضمن کاهش مقدار بارندگی سالیانه، زمان بارندگی ها نیز به انتهای فصل زمستان وابتدای بهار تغییر می نماید. دماهای بیشینه و کمینه نیز در این افق افزایش خواهد یافت.
مقاله پژوهشی
حسام الدین مهرفر؛ مسعود ترابی آزاد؛ کامران لاری؛ عباسعلی بیدختی
دوره 2، شماره 1 ، بهار 1398، صفحه 83-92
چکیده
جریان‌های ساحلی خلیج‌فارس با تفکیک‌پذیری افقی طول و عرض جغرافیایی 2 دقیقه و تعداد 10 لایه عمودی سیگما، با استفاده از مدل عددی کوهیرنس شبیه‌سازی شد. خطوط ساحلی خلیج فارس و عمق آن بر اساس داده های ETOPO2 و داده‌های جوی برگرفته از سایت NOAA به مدل اعمال شد. جهت صحت‌سنجی نتایج شبیه سازی مدل، میدان شوری در زمستان و تابستان از سطح تا عمق 15 متری ...
بیشتر
جریان‌های ساحلی خلیج‌فارس با تفکیک‌پذیری افقی طول و عرض جغرافیایی 2 دقیقه و تعداد 10 لایه عمودی سیگما، با استفاده از مدل عددی کوهیرنس شبیه‌سازی شد. خطوط ساحلی خلیج فارس و عمق آن بر اساس داده های ETOPO2 و داده‌های جوی برگرفته از سایت NOAA به مدل اعمال شد. جهت صحت‌سنجی نتایج شبیه سازی مدل، میدان شوری در زمستان و تابستان از سطح تا عمق 15 متری استخراج و با نتایج رینولدز(1993) مقایسه شد. نتایج شبیه‌سازی نشان داد که نفوذ آب سطحی اقیانوس‌هند به خلیج‌فارس از ژانویه تا ژوئن به تدریج افزایش می‌یابد و در ژوئن به بیشترین مقدار می‌رسد. پس‌از آن در جولای و آگوست شروع به کاهش میکند. متناسب با نفوذ شار شوری، به ویژه در بخش سواحل ایران، سرعت جریان‌ها نیز افزایش می‌یابد. سرعت جریان‌ها از ژانویه تا مارچ کم و از می، شروع به افزایش میکند. این روند تا ژوئن و جولای ادامه داشته و سپس در آگوست شروع به کم‌شدن میکند. نتایج مدل نشان داد که جریان به سمت جنوب‌شرق در طول سواحل کویت و عربستان سعودی در بهار و تابستان قوی‌تر از دیگر فصل‌ها است. این جریان در زمستان به دلیل ترموهالاین و جریان های ناشی‌از باد کاملاً تضعیف می‌شود. نتایج شبیه‌سازی، سه پیچک چرخندی در ماه سپتامبر، به قطر حدوداً 100 کیلومتر را نشان داد که که با تصاویر سنجنده مودیس و سایت داده های ماهواره ای آویسو مطابقت خوبی دارد. پیچک‌های تشکیل شده تمام ستون آب را در برمی‌گیرند. پیچک‌های کاملاً‌گسترش‌یافته در ماههای تابستان تشکیل می‌شوند.
