1
گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2
گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
این پژوهش با هدف ارزیابی نقش بارش در طی دورههای ترسالی و خشکسالی هواشناسی در بهبود خشکسالیهای جریان رودخانه در حوضه کرخه در سالهای اخیر انجام شده است. برای این منظور، از مدل جفتشده آبشناسی-سطح زمین ALSIS-HBV استفاده شد. کاربست مدل مذکور در دورههای دستکارینشده (دورهای که سامانه فقط از عوامل طبیعی تأثیر میگیرد) و دستکاریشده (سیستم از هر دو عامل انسانی و طبیعی تأثیر میگیرد) امکان دستیابی به هدف تعریف شده را فراهم خواهد نمود. برای پایش خشکسالی هواشناسی و آبشناسی از روش سطح آستانه متغیّر استفاده شد. یافتهها نشان میدهد تأخیر زمانی بین خشکسالی هواشناسی و جریان رودخانه در زیرحوضههای مختلف بین 15 تا 90 روز است. هرچه خشکسالی هواشناسی شدیدتر باشد و تداوم بیشتری داشته باشد، مدت زمان لازم برای بهبود خشکسالی جریان رودخانه بیشتر میشود. در دوره دستکارینشده، پاسخ جریان رودخانه به بیهنجاریهای بارش سریع است و خشکسالی جریان رودخانه با تأخیر زمانی 1 تا 3 ماهه بهبود پیدا میکند. روند بهبود جریان رودخانه در دوره دستکاریشده کند است و بهویژه در دهه اخیر این روند خیلی کندتر شده است. مقایسه نسبتهای P/Qobs (بارش به مقادیر مشاهداتی جریان رودخانه) و P/Qsim (بارش به مقادیر شبیهسازیشده جریان رودخانه) نشان میدهد با توجه به تغییرات جزئی P/Qsim، مدل جفتشده پاسخ جریان رودخانه به افتوخیزهای بارش را بهخوبی شبیهسازی کرده ولی در شرایط واقعی حوضه، بهعلت دخالت بشر در طبیعت این نسبت در دورههای دستکاریشده بیشتر شده است. نتایج بررسی بهبود خشکسالی جریان رودخانه برای دوره خشک شاخص 2013-2008 با سناریوهای مختلف افزایش بارش نشان میدهد در زیرحوضههای گاماسیاب، قرهسو و کل حوضه کرخه برای بهبود خشکسالی جریان رودخانه در جریانهای بیشینه باید بارش بیشتر از میانگین بلندمدت رخ دهد و نیاز به بارشهای حدی میباشد. افزایش میانگین دما و تبخیر از آبهای سطحی میتواند عامل موثری در بهبود نیافتن خشکسالی جریانهای بیشینه در سالهای مورد بررسی باشد.
شفیعی, مریم, بذرافشان, جواد, & ایران نژاد, پرویز. (1397). ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه. نشریه هواشناسی و علوم جوّ, 1(1), 39-52.
MLA
مریم شفیعی; جواد بذرافشان; پرویز ایران نژاد. "ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه". نشریه هواشناسی و علوم جوّ, 1, 1, 1397, 39-52.
HARVARD
شفیعی, مریم, بذرافشان, جواد, ایران نژاد, پرویز. (1397). 'ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه', نشریه هواشناسی و علوم جوّ, 1(1), pp. 39-52.
VANCOUVER
شفیعی, مریم, بذرافشان, جواد, ایران نژاد, پرویز. ارزیابی نقش بارش در بازیابی خشکسالی جریان رودخانه در حوضه کرخه. نشریه هواشناسی و علوم جوّ, 1397; 1(1): 39-52.