بررسی نقش برهمکنش الگوهای گردشی حاره - برون حاره بر بارش های فرین فراگیر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه زنجان

2 استادیار گروه اقلیم شناسی دانشگاه زنجان

3 گروه اقلیم شناسی، دانشگاه خوارزمی

10.22034/jmas.2022.351903.1180

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نقش برهمکنش الگوهای گردشی حاره- برون حاره بر بارش‌های فرین- فراگیر ایران انجام گرفت. به این منظور 9 روز با بارش فرین- فراگیر ایران با معیار شاخص صدکی 95 و رخداد آن‌ها در 20 درصد ایستگاه‌ها و بیشتر طی دوره آماری 31 سال (1989-2019) بررسی شد. داده‌های جو بالای 9 روز انتخابی استخراج و بر اساس آن‌ها نقشه‌های سنوپتیکی ترسیم گردید. داده‌های مورداستفاده ERA5 هستند که در ترازهای زیرین (850 و 800 هکتوپاسکال) و میانی (700،600،500 هکتوپاسکال) استخراج شدند. نقشه‌های ارتفاع ژئوپتانسل و رودباد، نشان از نفوذ حاره‌ای عوامل دینامیکی برون حاره دارد که میزان نفوذ آن‌ها در ترازهای مختلف جو متفاوت است. برهمکنش الگوهای دو ناحیه دو عامل رخداد بارش یعنی رطوبت و ناپایداری جو بر روی ایران را فراهم کرده‌اند. نفوذ حاره‌ای‌ سردچال‌ها، ناوه غربی و رودباد جبهه قطبی و همسویی آن‌ها با مراکز پرارتفاع جنب‌حاره منجر به فرارفت رطوبت حاره به برون‌حاره می‌شوند. بر روی ایران به علت نفوذ سردچال‌ها، ناوه غربی و رودباد جبهه قطبی شرایط مناسب صعود و ناپایداری جو فراهم است که با ورود رطوبت حاره به ایران، بارش‌های فرین فراگیر رخ می‌-دهد.

کلمات کلیدی: الگوهای گردشی، مناطق حاره و برون حاره، برهمکنش الگوهای گردشی حاره- برون حاره، بارش فرین فراگیر، ایران.

کلیدواژه‌ها

موضوعات