نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رستگار محمدی ¹
• محمد سلیقه ²
• محمد حسین ناصرزاده ³
• مهری اکبری ¹

¹ دانشگاه خوارزمی

² Kharazmi university

³ گروه آب وهواشناسی دانشکده جغرافیا دانشگاه خوارزمی

چکیده

سامانه‌ها چرخندی به‌طور عمده پیام‌آور شرایط ناپایدار هستند که حاصل گسترش اغتشاش‌های بارزی هستند که در جریان‌های جوی پدیدار می‌شوند. در این پژوهش از داده‌های سینوپتیکی 4 حوضه آبریز و داده‌های شبکه‌ای (ECMWF) با تفکیک زمانی 6 ساعته و تفکیک مکانی 25/0*25/0 از سال 1979 تا 2004 استفاده شد. با استفاده از روش تحلیل خوشه 3الگوی جوی روزهای بارشی و مراکز چرخندی استخراج شدند. در مکانی که مرکز ناوه دو تراز 500 و 700 هکتوپاسکال بر روی‌هم قرار گیرند، ارتفاع ژئوپتانسیل کمینه و شیو ژئوپتانسیل بیشینه خواهد بود و منجر به رخ داد بیشترین چرخند‌زایی می شود. در الگوی اول این شرایط رخ داده است و منجر میانگین بارش سنگین 6/38 میلیمتر در سطح 4 حوضه شده است. در الگوی دوم هیچ یک از شروط انطباق و عمیق بودن ناوه ها برقرار نیست و منجر به کمترین میانگین بارش سنگین 7/32 میلمتر شده است. در الگوی سوم شرط انطباق دو مرکز ناوه برقرار است اما ناوه ها عمیق نیستند و میانگین بارش سنگین 1/36 رخ داده است. بیشترین مکان چرخندی زایی جای که انطباق ناوه‌های ترازی و کمینه ارتفاع ژئوپتانسیل و بیشنه شیو ژئوپتانسیل برقرار است، در شرق مدیترانه تا روی عراق است. بارش های سنگین ناشی از رخ داد چرخند های است که در این منطقه زایش یافته اند. همچنین بیشترین رطوبت از دریای سرخ و سپس خلیج‌فارس و دریای مدیترانه تأمین می‌شود. عامل تقویت و صعود در تراز بالا در هر سه الگو رودباد جنب حاره است که بر روی شمال عربستان و خلیج‌فارس مستقر بوده است.

کلیدواژه‌ها

• واکاوی همدیدی
• رخ داد چرخندی
• بارش‌های سنگین
• غرب ایران

موضوعات

• اقلیم شناسی