بارش همرفتی سیل‌آسا در سواحل خزر با مطالعه طرحواره‌های لایه مرزی سیاره‌ای مدل WRF

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پیش بین/سازمان هواشناسی کشور

2 گروه آبشناسی، پژوهشکده هواشناسی، تهران، ایران

3 مشاور - سازمان هواشناسی کشور

4 سازمان هواشناسی کشور

چکیده

پارامتری‌سازی در لایه مرزی سیاره‌ای (PBL) و انتقال قائم غیرحل شده تلاطم در آن یکی از مهم‌ترین مسائل فیزیکی مدل‌های جوّی است. اثر همرفت کومه‌ای روی محیط پیرامون، به منزله‌ی فرآیندی میان‌مقیاس است که با آزادسازی گرمای نهان و انتقال قائم گرما، رطوبت و تکانه، گردش‌های جوّی و میدان‌های بزرگ مقیاس را تعدیل می‌کند. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه طرحواره‌های مختلف PBL در مدل WRF است؛ که برای پیش‌بینی پدیده‌های مخاطره‌آمیز وابسته به آن مانند بارش سنگین همرفتی ضروری است. هفت طرحواره‌ی PBL شامل طرحواره‌های محلی و غیرمحلی برای بارش همرفتی سنگین سواحل دریای خزر در روزهای پنجم و ششم اکتبر 2018 بررسی شد. درستی‌سنجی پارامتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی‌ها در سه حوزه با محاسبه خطای مطلق و ریشه میانگین مربعات خطا نشان داد که پیکربندی طرحواره محلی لایه مرزی‌سیاره‌ای MYNN3 با لایه سطحی MM5 کمترین میزان خطا را در حوزه سوم (9 کیلومتر) داشته است. با تحلیل همدیدی و دینامیکی مشخص شد که ورود جبهه سرد از شمال‌غرب دریای‌خزر و افت آشکار دما در همراهی با ناوه‌ی شمال‌گذر تراز میانی جو، موجب فعالیت شدیدتر سامانه در دشت‌های شرق گیلان و غرب مازندران شده است. تشدید ناپایداری همرفتی با بالا بودن دمای آب و تامین رطوبت سامانه از دریای خزر با همگرایی شار رطوبت تراز 925 هکتوپاسکال آشکار است. همچنین، ارتفاعات با انسداد شار رطوبت مانع از عبور آن به سوی جنوب البرز شده و در مناطقی با کمترین فاصله ساحل از کوه، به دلیل محدود شدن پهنه بارش و با هم‌افزایی نسیم دریا-‌خشکی و جبهه سرد، بیشترین بارش در نوار باریکی نازل شد.

کلیدواژه‌ها