نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد ناظری تهرودی ¹
• یوسف رمضانی ²

¹ گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند

² استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند.

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی دو مدل خطی و غیرخطی ARMA و ARCH در مدل‌سازی مقادیر دمای بیشینه و کمینه ایستگاه سینوپتیک بیرجند در دوره آماری 2005-1961 و در نهایت ارائه مدل‌های هیبریدی ARMA-ARCH و ARMA-ACA-ARCH جهت مدل‌سازی این مقادیر می‌باشد. این مطالعه با نگرشی نو در زمینه مدل‌سازی مقادیر باقی‌مانده مدل‌های خطی سری زمانی، دقت مدل‌سازی مقادیر دمای کمینه و بیشینه ایستگاه سینوپتیک بیرجند را مورد ارزیابی قرار داده است. در این مطالعه از دو مدل پایه ARMA و ARCH و سه مدل هیبریدی ARMA-ARCH، ARMA-ACA و ARMA-ACR-ARCH استفاده شده است. هم‌چنین جهت بهینه کردن پارامترهای مدل ACA از الگوریتم جامعه مورچگان استفاده شده است. بعد از بررسی، تکمیل و تصحیح داده‌های مورد استفاده، مدل‌های مذکور بر داده‌های کمینه و بیشینه دمای ایستگاه سینوپتیک برحند اعمال شد. نتایج بررسی دقت و کارایی مدل‌های مورد استفاده نشان داد که از بین مدل‌های مورد ببررسی به ترتیب مدل‌های ARMA، ARMA-ACA، ARMA-ACA-ARCH و ARMA-ARCH بیشترین میزان دقت و کارایی را ارائه کردند. نتایج نشان داد که با تلفیق مدل ARMA با مدل ACA میزان خطای مدل‌سازی مقادیر کمینه و بیشینه دمای ایستگاه بیرجند به ترتیب حدود 12 و 20 درصد بهبود یافته است. در مورد تلفیق مدل ARMA و ARCH میزان خطای مدل‌سازی‌ها در مدل‌سازی مقادیر کیمنه و بیشینه دمای ایستگاه سینوپتیک بیرجند به ترتیب حدود 74 و 94 درصد کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

• مدل‌های هیبریدی
• دما
• مدل واریانس شرطی خودهمبسته
• مدل تک متغیره