نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد کمانگر ¹
• زهرا حجازی زاده ²
• علیرضا کربلایی دریی ³

¹ دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

² گروه آب وهواشناسی دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی تهران ایران

³ دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا. دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

تحلیل و مدل‌سازی دقیق سری‌های زمانی دما یکی از چالش‌های مهم در پیش‌بینی رفتار اقلیم و به‌تبع آن تأثیر بر شرایط آینده محیطی و اقتصادی- اجتماعی است. سری‌های زمانی اقلیمی پیچیده و غیر ایستا هستند. در این تحقیق تلاش شده تا رفتار میانگین طولانی‌مدت (تغییر) و نوسانی (تغییرپذیری) دما در غرب ایران ارزیابی و تحلیل گردد. بنابراین ابتدا مدل‌سازی در خانواده چندجمله‌ای‌ها برای شناسایی روند انجام شد، نتایج نشان داد ایستگاه‌های کرمانشاه و ایلام دارای روند خطی و کردستان، همدان، خرم‌آباد دارای روند سهمی معنادار می‌باشند. میان یابی روند در محدوده موردمطالعه انجام گرفت که قسمت‌های غربی روند افزایشی بیشتری را نشان دادند. با استفاده از تحلیل طیفی دوره نگار دمای سالیانه بافاصله اطمینان99، 95 و90 درصد استخراج گردید. در این پژوهش ایستگاه‌های سینوپتیک مرکز استان‌های غرب کشور انتخاب گردید، تمامی ایستگاه‌ها چرخه‌های 2-3ساله معنادار را از خود نشان دادند؛ یعنی هر رویداد دمایی بازگشتی2-3 ساله در یک دوره دارد. به‌عبارت‌دیگر انتظار می‌رود هر رویداد دمایی 2تا3 سال یک‌بار تکرار شود. از دیدگاه احتمالی می‌توان برای تکرار رخداد احتمال 4/0 تکرار می‌شود. این چرخه در دمای نواحی زیادی از کره زمین مشاهده می‌شود و پذیرفته‌شده است که چرخه‌های دوسالانه ویژگی عام کره زمین و حاصل تغییر جریانات مداری است. به‌طورکلی با توجه به معناداری چرخه‌ها2-3 می‌توان بیان نمود نوسانات دمایی غرب کشور از الگوهای بزرگ‌مقیاس تأثیر می‌پذیرند.

کلیدواژه‌ها

• مدل‌سازی دما
• چرخه نوسان
• تحلیل طیفی
• غرب کشور