اقلیم شناسی
داریوش سپاده؛ برومند صلاحی؛ بهلول علیجانی؛ بتول زینالی
چکیده
در این پژوهش، تأثیر رودباد قطبی بر بارش‌های روزانه ایستگاه‌های همدید ایران در فصل سرد (پاییز و زمستان) طی دوره 30 ساله (1988-2017) مطالعه شده است. بر اساس آستانه بارش بیش از 30 میلیمتر به‌عنوان بارش شدید و بر پایه صدک 95 ام، تعداد 972 روز به‌عنوان روزهای رخداد بارش سنگین در 31 ایستگاه همدید ایران شناسایی و خوشه‌بندی شدند و روزهای نماینده‌ی ...
بیشتر
در این پژوهش، تأثیر رودباد قطبی بر بارش‌های روزانه ایستگاه‌های همدید ایران در فصل سرد (پاییز و زمستان) طی دوره 30 ساله (1988-2017) مطالعه شده است. بر اساس آستانه بارش بیش از 30 میلیمتر به‌عنوان بارش شدید و بر پایه صدک 95 ام، تعداد 972 روز به‌عنوان روزهای رخداد بارش سنگین در 31 ایستگاه همدید ایران شناسایی و خوشه‌بندی شدند و روزهای نماینده‌ی هر خوشه انتخاب گردیدند. در ادامه بهمنظور یافتن الگوهای رفتاری و بررسی کنش متقابل رودباد قطبی بر تشدید فرآیندهای جبههزایی و رخداد بارش سنگین، داده‌های مؤلفه باد مداری و نصف‌النهاری، واگرایی، ارتفاع ژئوپتانسیل، سرعت قائم جو )امگا(، تاوایی، رطوبت نسبی، رطوبت ویژه، دما و میانگین فشار تراز دریا مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحلیلها 6 الگوی گردشی را در منطقه نشان داد که هریک از این الگوها به علت حاکمیت و استقرار ناوهها و پشتههای متعدد در جو، بر مسیر انتقال رودباد جبهه قطبی به عرض‌های میانی زمین و همچنین نوسان موقعیت میانگین فصلی آن تأثیرگذار بودهاند. نتایج نشان داد که حالت نصف‌النهاری محور رودباد باعث ایجاد و تولید هستههای سرعت وقوع بارش‌های بیشتر در منطقه غرب ایران شده است.
هواشناسی همدیدی
هلاله فهیمی؛ عبدالله فرجی؛ بهلول علیجانی
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی نقش برهمکنش الگوهای گردشی حاره- برون حاره بر بارش‌های فرین- فراگیر ایران انجام گرفت. به این منظور 9 روز با بارش فرین- فراگیر ایران با معیار شاخص صدکی 95 و رخداد آنها در 20 درصد ایستگاه‌ها و بیشتر طی دوره آماری 31 سال (1989-2019) بررسی شد. داده‌های جو بالای 9 روز انتخابی استخراج و بر اساس آنها نقشه‌های سنوپتیکی ترسیم ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی نقش برهمکنش الگوهای گردشی حاره- برون حاره بر بارش‌های فرین- فراگیر ایران انجام گرفت. به این منظور 9 روز با بارش فرین- فراگیر ایران با معیار شاخص صدکی 95 و رخداد آنها در 20 درصد ایستگاه‌ها و بیشتر طی دوره آماری 31 سال (1989-2019) بررسی شد. داده‌های جو بالای 9 روز انتخابی استخراج و بر اساس آنها نقشه‌های سنوپتیکی ترسیم گردید. داده‌های مورداستفاده ERA5 هستند که در ترازهای زیرین (850 و 800 هکتوپاسکال) و میانی (700،600،500 هکتوپاسکال) استخراج شدند. نقشه‌های ارتفاع ژئوپتانسل و رودباد، نشان از نفوذ حاره‌ای عوامل دینامیکی برون حاره دارد که میزان نفوذ آنها در ترازهای مختلف جو متفاوت است. برهمکنش الگوهای دو ناحیه دو عامل رخداد بارش یعنی رطوبت و ناپایداری جو بر روی ایران را فراهم کرده‌اند. نفوذ حاره‌ای سردچال‌ها، ناوه غربی و رودباد جبهه قطبی و همسویی آنها با مراکز پرارتفاع جنب‌حاره منجر به فرارفت رطوبت حاره به برون‌حاره می‌شوند. بر روی ایران به علت نفوذ سردچال‌ها، ناوه غربی و رودباد جبهه قطبی شرایط مناسب صعود و ناپایداری جو فراهم است که با ورود رطوبت حاره به ایران، بارش‌های فرین فراگیر رخ می-دهد. کلمات کلیدی: الگوهای گردشی، مناطق حاره و برون حاره، برهمکنش الگوهای گردشی حاره- برون حاره، بارش فرین فراگیر، ایران.
هواشناسی همدیدی
حسن حاجی محمدی
چکیده
طی دهه‌های اخیر تئوری‌های جدیدی در پی شناسایی برهمکنش بین جریانات پوشن سپهری و وردسپهری مطرح شد. در همین راستا سعی شد تا به بررسی نقش واداشت های پوشن سپهری و وردسپهری تاوه قطبی در ارتباط با بارش‌های سنگین و فراگیر ایران پرداخته شود. بدین منظور از داده‌های شبکه‌بندی شده GPM برای الگوی فضایی بارش و داده‌های مرکز ملی پیش‌بینی محیطی/علوم ...
بیشتر
طی دهه‌های اخیر تئوری‌های جدیدی در پی شناسایی برهمکنش بین جریانات پوشن سپهری و وردسپهری مطرح شد. در همین راستا سعی شد تا به بررسی نقش واداشت های پوشن سپهری و وردسپهری تاوه قطبی در ارتباط با بارش‌های سنگین و فراگیر ایران پرداخته شود. بدین منظور از داده‌های شبکه‌بندی شده GPM برای الگوی فضایی بارش و داده‌های مرکز ملی پیش‌بینی محیطی/علوم جو(NCEP/NCAR) و مرکز پیش‌بینی‌های میان مدت اروپا(ECMWF) جهت تحلیل شرایط جوی استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود گردش پوشن سپهری تاوه قطیی با تغییر شکل به حالت بیضوی و با تعمیق شدن هسته مرکزی تاوه قطبی، تاوایی پتانسیل و ناهنجاری ارتفاع ژئوپتانسیل پوشن سپهر زیرین وارد وردسپهر فوقانی شده است. با افزایش تاوایی پتانسیل و شارش آن از مرکز بیشینه خود از شمال شرق روسیه به منطقه، سبب تاخوردگی وردیست و در نهایت افت ژئوپتانسیل بر روی خاورمیانه شده است. شکل‌گیری ناهنجاری در دروه های همراه با بارش سنگین و فراگیر ایران را می توان بین 18 الی 20 روز قبل از وقوع این رویداد در پوشن سپهر میانی و فوقانی پیش‌بینی نمود. از طرفی تغییر فشار وردیست در منطقه قطب و خاورمیانه نشان داد که با افزایش فشار در وردیست قطبی با تاخیر 2 الی 3 روزه در روزهای همراه با بارش سنگین بر کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل وردسپهری تاثیر می‌گذارد. در جریان جت جنب قطبی و انحنای آن نیز از عوامل هم در انتقال پایین سو و جنوب سوی تاوایی پتانسیل و در نهایت افزایش شیو سرعت جریان جت جنب حاره در منطقه می باشد.
اقلیم شناسی
حسین رضایی؛ قاسم عزیزی؛ محمد مرادی
چکیده
کم‌فشارهای‌بریده، سیستمهای کم‌فشار در سطوح میانی هستند که در نتیجه تغییرات نصف‌النهاری جریانهای رودباد ایجاد شده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی الگوهای مختلف کم‌فشار‌بریده در ایران است. لذا در این مطالعه، برای یک دوره 40 ساله 2015-1976 الگوهای کم‌فشارهای‌بریده و بارش‌های مرتبط با آنها بررسی گردید. برای شناسایی کم‌فشارهای‌بریده ...
بیشتر
کم‌فشارهای‌بریده، سیستمهای کم‌فشار در سطوح میانی هستند که در نتیجه تغییرات نصف‌النهاری جریانهای رودباد ایجاد شده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی الگوهای مختلف کم‌فشار‌بریده در ایران است. لذا در این مطالعه، برای یک دوره 40 ساله 2015-1976 الگوهای کم‌فشارهای‌بریده و بارش‌های مرتبط با آنها بررسی گردید. برای شناسایی کم‌فشارهای‌بریده از الگوریتم رائول نی‌یتو استفاده شد. در مجموع شش نوع الگو برای کم‌فشارهای‌بریده شناسایی گردید، که شامل بازوی شرقی امگا، بازوی غربی امگا، امگای معکوس، الگوی رکس، الگوی S و الگوی دوقطبی می‌باشند. نتایج نشان داد که الگوی بازوی شرقی امگا با 26 درصد، بیشترین رخداد را در بین سایر الگوها دارد. بعد از آن الگوی امگای معکوس با 23 درصد و الگوهای رکس، دوقطبی، مدل اس و در‌نهایت بازوی غربی امگا قرار دارند. بررسی فصلی الگوها نشان داد که در فصل زمستان بیشترین فراوانی مربوط به الگوی بازوی شرقی امگا و سپس الگوی رکس اختصاص داشت. در فصل تابستان الگوی رکس و سپس امگای معکوس بیشترین فراوانی را دارند و در فصول پاییز و بهار، الگوی بازوی شرقی امگا و سپس الگوی امگای معکوس بیشترین رخداد را داشتند. همچنین مشخص گردید، بیشترین درصد بارش‌های بیش از صد میلیمتر کم‌فشارهای‌بریده، مربوط به الگوی بازوی شرقی امگا بوده است.
سهیلا جوانمرد؛ الهام یاراحمدی؛ لیلی خزانه داری
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 335-354
چکیده
انرژی خورشیدی یکی از منابع رایگان در دسترس و بدون آلودگی است که در شرایط اقلیمی کنونی می‌توان از آن به عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی استفاده کرد. هدف از انجام این پژوهش، برآورد مکانی و زمانی انرژی خورشیدی با تاکید بر دشت‌ها در پهنه ایران زمین است. بدین منظور میزان ابرناکی و ساعات آفتابی طی دوره 30، 20 و 10 ساله به ترتیب برای 51، 146 ...
بیشتر
انرژی خورشیدی یکی از منابع رایگان در دسترس و بدون آلودگی است که در شرایط اقلیمی کنونی می‌توان از آن به عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی استفاده کرد. هدف از انجام این پژوهش، برآورد مکانی و زمانی انرژی خورشیدی با تاکید بر دشت‌ها در پهنه ایران زمین است. بدین منظور میزان ابرناکی و ساعات آفتابی طی دوره 30، 20 و 10 ساله به ترتیب برای 51، 146 و 218 ایستگاه و ساعت روشنایی برای 403 ایستگاه به صورت ماهانه و سالانه برآورد و در محیط GIS پهنهبندی شد. نتایج حاصل از بررسی و مطالعه سه پارامتر متوسط ساعات ابرناکی، ساعات آفتابی و ساعات روشنایی نشان میدهد که بیشترین پتانسیل بهرهبرداری از انرژی خورشیدی از نظر زمانی در فصل تابستان و بعد از آن بهار است. از نظر مکانی نیز این پتانسیل بهترتیب در دشت‌های مناطق نیمه جنوبشرقی و شرقی، مرکزی و جنوب-غربی ایران مشاهده میشود. همچنین تمام تغییرات زمانی و مکانی سه پارامتر مزبور با سامانههای اقلیمی ایران و موقعیت خورشید ارتباط مستقیم دارد.
نفیسه سیدنژاد گل خطمی؛ جواد بذرافشان؛ آرزو نازی قمشلو؛ پرویز ایران نژاد
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 192-201
چکیده
سیگنال بزرگ‌مقیاس مادن-جولیان (MJO) یکی از عوامل تأثیرگذار بر رخداد بارش در نواحی حارهّ‌ای و حتّی برون حارهّ‌ای است. تأثیر این سیگنال بر خصوصیات بارش عموماً در نواحی جنوبی ایران بررسی شده است. هدف این پژوهش، بررسی توزیع مکانی احتمال رخداد بارش در ایران بر اساس فازهای مختلف MJO است. داده‌های مورد استفاده متشکل از شاخص روزانه MJO و ...
بیشتر
سیگنال بزرگ‌مقیاس مادن-جولیان (MJO) یکی از عوامل تأثیرگذار بر رخداد بارش در نواحی حارهّ‌ای و حتّی برون حارهّ‌ای است. تأثیر این سیگنال بر خصوصیات بارش عموماً در نواحی جنوبی ایران بررسی شده است. هدف این پژوهش، بررسی توزیع مکانی احتمال رخداد بارش در ایران بر اساس فازهای مختلف MJO است. داده‌های مورد استفاده متشکل از شاخص روزانه MJO و بارش روزانه پایگاه داده تحلیل مجدد ERA-Interim در محدوده جغرافیایی ایران با قابلیت تفکیک 5/0 درجه در شش‌ماه سرد سال، نوامبر تا آوریل ۱۹۷۹-۲۰۱۶ می‌باشد. فازهای مثبت و منفی MJO بر مبنای فازهای هشت‌گانه شاخص ویلر و هندون (۲۰۰۴) در نظر گرفته شده‌اند. تحلیل همزمانی وقوع بارش‌ها و فازهای مختلف MJO نشان داد که در فاز منفی MJO، احتمال رخداد بارش متناسب با عرض جغرافیائی از جنوب به شمال کاهش می‌یابد. همه نقاط در محدوده مطالعاتی حدّاقل ۴۵ درصد بارش خود را در فاز منفی دریافت کرده‌اند. این مقدار در عرض‌های ۲۵ درجه جنوب کشور به حدود ۷۵ درصد می‌رسد. به عکس، احتمال رخداد بارش در فاز مثبت به صورت تقریباً منظم از جنوب به شمال افزایش می‌یابد و همه نقاط محدوده مورد بررسی حدّاقل ۲۵ درصد بارش خود را در این فاز دریافت کرده‌اند. این مقدار در شمال و به ویژه شمال غرب کشور حدّاکثر مقدار ۶۰ درصد دارد که نسبت به فاز منفی تقریبا ۲۰ درصد افزایش یافته است. کمترین احتمال بارش در فاز مثبت، مربوط به جنوب کشور و عرض‌های ۲۵ درجه است که احتمال رخداد بارش نسبت به فاز منفی ۵۰ درصد کاهش یافته است.
فرانک بهرامی؛ عباس رنجبر؛ امیرحسین مشکوتی
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 214-228
چکیده
به منظور تعیین اثر دوره‌های تغییر فاز انسو بر روی الگوهای گردش جوی و بی‌هنجاری بارش پائیزه ایران، دوره‌های تغییر فاز انسو (از حالت النینو به لانینا-تغییر فاز از نوع 1 و از حالت لانینا به النینو-تغییر فاز از نوع 2) بر اساس شاخص نینوی اقیانوسی طی بازه زمانی 2018-1950 تعیین گردید. هر نوع تغییر فاز به چهار مورد مجزا تقسیم بندی گردیدند. مقادیر ...
بیشتر
به منظور تعیین اثر دوره‌های تغییر فاز انسو بر روی الگوهای گردش جوی و بی‌هنجاری بارش پائیزه ایران، دوره‌های تغییر فاز انسو (از حالت النینو به لانینا-تغییر فاز از نوع 1 و از حالت لانینا به النینو-تغییر فاز از نوع 2) بر اساس شاخص نینوی اقیانوسی طی بازه زمانی 2018-1950 تعیین گردید. هر نوع تغییر فاز به چهار مورد مجزا تقسیم بندی گردیدند. مقادیر میانگین و بی‌هنجاری پارامترهای فشار سطح دریا و بارش با کمک داده‌های مرکز ملی پیش‌بینی‌های محیطی مربوط به اداره ملی جوی و اقیانوسی آمریکا و با برنامه نویسی در محیط نرم‌افزار گردز برای دوره‌های مختلف تغییر فاز انسو محاسبه شد. همچنین جهت مقایسه معنی‌داری تغییرات الگوها آزمون آماری تی-استیودنت برای تمام نقاط شبکه‌ای بکار گرفته شد. نتایج نشان دهنده تقویت مراکز فشاری ایسلند و آزورز بر روی شمال و جنوب اقیانوس اطلس در الگوی نوع 2 و تضعیف آنها در الگوی نوع 1 در سطح معنی‌داری 99 درصد و مقادیر شدیداً کمتر از میانگین (بی‌هنجاری منفی) و نزدیک به مقادیر میانگین و معنی‌دار از لحاظ آماری در سطح 75 درصد به ترتیب در الگوی نوع 2 و نوع 1 بر روی ایران بوده است. همچنین مقادیر بی‌هنجاری شدید مثبت بارش در دوره تغییر فاز نوع 2 و بی‌هنجاری شدید منفی در نوع 1 بر روی عمده مناطق ایران بدست آمد که این تغییرات برای نیمه شمالی کشور در سطح آماری 95 درصد و برای بقیه مناطق در سطح 75 درصد معنی‌دار بوده است.
